آینده رادیو به صورت چند پلتفرمی است 

در ابتدای این نشست، امید جهانشاهی، مدیر گروه آینده‌پژوهی رسانه مرکز تحقیقات، با اشاره به اهمیت آینده‌پژوهی رسانه در برنامه‌ریزی استراتژیک در سازمان‌های رسانه‌ای گفت: «به دلایل مختلف که از جمله مهم‌ترین آن‌ها فناوری‌های دیجیتال است، سرعت تحولات در صنعت رسانه‌ها غافلگیرکننده است و لذا مدام باید تحولات رصد شوند و ابعاد و تبعات آن‌ها بررسی شوند. بدون رصد تحولات و بررسی احتمالات ممکن پیش رو، سازمان‌های رسانه‌ای در مواجهه با تحولات پیش رو غافلگیر می‌شوند. پژوهش در سناریو‌های ممکن پیش رو در رسانه‌های صداپایه به همین دلیل کاری ارزشمند است». 

در ادامه، میرمظاهری ضمن اشاره به انواع مختلف رسانه‌های صداپایه و اشکال مختلف رادیو بر بستر اینترنت، به کاربرد‌های هوش مصنوعی در رسانه‌های شنیداری جدید پرداخت و گفت: «از جمله کاربرد‌ها می‌توان به فناوری تبدیل متن به صوت و صوت به متن، پیشنهاد موسیقی به کاربر، فشرده‌سازی منابع آرشیوی، تولید هوشمند محتوا، تحلیل معنایی متن، ایجاد کنداکتور هوشمند، تبلیغات هوشمند، تولید محتوای سفارشی و ایجاد بهبود در کیفیت صدا اشاره کرد». 

وی سپس به صدای جمهوری اسلامی پرداخت و اهم مشکلات فعلی را در هفت مورد خلاصه کرد: 

«۱) تغییرات سریع فناوری و ماهیت فناوری‌های رسانه‌ای. ۲) تغییرات و پیچیدگی‌های محیطی مانند رقبای رسانه‌ای خارجی و داخلی. ۳) مرحله افول در چرخه طول عمر رادیو. ۴) وجود عدم قطعیت‌ها در محیط. ۵) عدم چشم‌انداز و تصویر روشن از آینده رادیو برای مدیران و سیاستگذاران. ۶) روند کاهشی مخاطب (از سال ۱۳۹۷). ۷) غافلگیری‌ها (مانند کلاب‌هاوس، پادگیر‌های خارجی و داخلی و ...)» و گفت: «این مشکلات سؤالات جدی مطرح می‌کند مثل اینکه با این شرایط آیا رادیو می‌ماند؟ و برای اینکه رادیو آینده‌ای داشته باشد چه تغییراتی در فرم، محتوا و معماری رادیو باید صورت پذیرد؟ آیا باید تعریف رادیو تغییر کند؟. بر اساس این دغدغه، سؤال اصلی پژوهش را این‌طور تعریف کردیم که سناریو‌های آینده رسانه‌های صداپایه چیست؟»

این پژوهشگر گفت: «عدم قطعیت‌های کلیدی در این تحقیق عبارت بودند از فناوری‌های فراگیر جهانی، فناوری‌های تخصصی صداپایه، میزان مصرف محتوای صوتی، افزایش شدت رقابت و ظهور رقبای جدید رسانه‌ای، حکمرانی رسانه‌های صداپایه، محتوای تولید کاربر، اقتصاد رسانه‌های نوین صداپایه؛ که پس از بررسی دو پیشران فنی مهم پژوهش یعنی «فناوری‌های فراگیر جهانی» و «فناوری‌های تخصصی صداپایه» در هم ادغام شدند و لذا دو عدم قطعیت اصلی که محور‌های سناریو‌ها را تشکیل دادند عبارت شدند از میزان مصرف محتوای صوتی و نحوه مواجهه با فناوری‌های جدید؛ و بر اساس دوحالتی که هر کدام از این دو عدم قطعیت کلیدی می‌توانند داشه باشند چهار سناریو شکل گرفت.» وی در توصیف سناریو‌ها گفت: «وضعیتی که در آن شاهد افزایش میزان مصرف محتوای صوتی هستیم و همچنین فناوری‌های جدید پذیرفته می‌شوند و توسعه می‌یابند، سناریویی شکل می‌گیرد که «رادیو هوشمند» نام‌گذاری شده است. وضعیتی که در آن مصرف محتوای صوتی افزایش یافته است، اما با انفعال در مواجهه با فناوری‌های جدید مواجهیم و اصرار بر حفظ رویکرد سنتی است، با سناریویی مواجهیم که در این پژوهش «منم کاربر» نام‌گذاری شده است. وضعیتی که در آن فناوری‌های جدید پذیرفته می‌شوند و توسعه می‌یابند، اما با کاهش میزان مصرف محتوای صوتی مواجه هستیم را سناریوی «هم‌زیستی با فناوری نامیدیم و بالاخره سناریویی که در آن کاهش مصرف محتوای صوتی وجود دارد، اما انفعال در پذیرش فناوری جدید را شاهدیم، سناریوی «آقای برودکستر» نامیده شد.»

وی در ادامه گفت که ما امروز تقریباً در وضعیتی مشابه سناریوی «آقای برودکستر» قرار داریم، اما باید به سمت تحقق سناریوی «رادیو هوشمند» حرکت کنیم». 

این پژوهشگر در مورد ویژگی‌های سناریوی رادیو هوشمند گفت: «این سناریو وضعیتی است که در آن اگرچه حوزه نفوذ برودکستر‌های سنتی در حال کاهش است، اما شاهد توسعه نوآوری‌ها و راهبرد‌های جدید رسانه‌ای هستیم. تولید محتوای صوتی خلاق و متنوع صورت می‌گیرد. فناوری‌های صوتی با فناوری‌های نوین از جمله هوش مصنوعی ادغام می‌شوند». 

 میرمظاهری تأکید کرد: «امروز مفهوم رادیو تغییر کرده است. هر وسیله‌ای که بتوان به آن گوش داد به نوعی رادیو است؛ و در این جا آنچه اهمیت دارد گوش دادن است و نه روش دسترسی به آنچه گوش می‌دهیم؛ بنابراین نباید به رادیو به عنوان یک فناوری نگاه شود بلکه باید به عنوان راهی برای تولید تجربه‌های جدید در محتوای صوتی در نظر گرفته شود». 

این پژوهشگر گفت: «رادیو در آینده به صورت چندپلتفورمی و چندوجهی است. همچنین بر اساس تقاضا است. تولید صدا بر اساس تقاضا کمک می‌کند که ارزش آن محتوای صدا بیشتر دریافت شود. پخش همگانی یا همان برودکست در آینده برای رادیو کمتر استفاده خواهد شد و بیشتر بر روی دستیابی مخاطب به محتوای مورد علاقه تمرکز خواهد داشت». 

وی در پایان چند پیشنهاد ارائه داد و گفت: «ساختار و سایر عناصر سازمانی در معاونت صدای جمهوری اسلامی مبتنی بر رسانه سنتی رادیو و برودکست است و برای استفاده بهینه از فناوری‌های جدید که در جامعه گسترش هم یافته‌اند باید صدای جمهوری اسلامی ایران بر اساس یک الگوی تولید و انتشار پیام بازطراحی شود. باید فعالیت در فضای برودبند توسعه یابد. پایگاه‌های آنلاین مانند رادیو نما، اپ‌ها، پیام‌رسان‌ها و ... توسعه یابند. باید در رسانه‌های اجتماعی حضور جدی و مؤثر داشته باشیم و هرجا مخاطب هست، صدای جمهوری اسلامی باید باشد. برند‌های برنامه‌ای باید باشگاه‌های مختلف مخاطب در پلتفورم‌های مختلف داشته باشند. به همه منظومه‌های رادیو از جمله صدای درخواستی، جریان سیال صوت، رادیو موبایل به طور جدی نگاه شود و برای آن‌ها برنامه تدوین شود». 

در بخش دوم نشست، حضار به بیان سؤالات و دیدگاه های خود پرداختند و جلسه به صورت بحث و تبادل نظر پیش رفت و بر لزوم توجه سیاستگذاران ارشد سازمان بر آینده پلتفورمی رسانه رادیو و تحول سیاست‌های محتوایی و فناوری‌ها و روند‌ها برای ارتقاء جایگاه رادیو در نزد مخاطبان در افق آینده، تأکید شد.